مفهوم شناسی امام

امام از ریشة «أمّ ، یؤمّ ، إمامه» گرفته شده است و در کتب لغت به معنای پیشوا می باشد یعنی کسی که به او اقتدا می شود

ابن فارس در کتاب معجم مقاییس الغه درباره امام اینگونه می نویسد :

الإِمام‏: کلُّ من اقتُدِى به و قُدِّم فى الأمور. و النبىُّ صلى اللَّه علیه و سلم‏ إمام‏ الأئمة، و الخلیفة إِمام‏ الرَّعیة، و القرآن‏ إِمام‏ المسلمین‏[1]

امام  چیزی است که به او اقتدا می شود و در امور بر همه چیز مقدم می باشد پس نبی ص امام ائمه می باشد و خلیفه امام رعیه و قرآن امام مسلمین هست .

راغب اصفهانی در مفردات الفاظ قرآن می نویسد :

الْإِمَامُ‏: المؤتمّ به، إنسانا کأن یقتدى بقوله أو فعله، أو کتابا، أو غیر ذلک محقّا کان أو مبطلا، و جمعه: أَئِمَّة[2]

امام کسی است که به او اقتدا می شود مانند این است که در قول و فعل و کتابت و غیر این موارد به او اقتدا شود حال این امام حق باشد یا باطل و جمع امام ، ائمه می باشد .

بنابراین اگر به سائر کتب لغت هم مراجعه شود، همین معنا را برای امام مطرح کرده اند؛ پس امام کسی است که پیشوا و مردم به او اقتدا می کنند .

امامت از مفاهیم اضافه می باشد یعنی باید امام و مأموم باشد،تا امامت تحقق پیدا کند .

امام به دو قسم : مطلقو مقید تقسیم می شود .

امام مطلق به امامی گفته می شود که در تمام شئون مردم به او اقتدا کنند چه نماز باشد چه غیر آن و این طبعیت علی الاطلاق می باشد .

امام مقید به امامی گفته می شود که در برخی شئون از او تبعیت می شود مانند : امام جماعت که فقط مأمومین در نماز جماعت از او پیروی و تبعیت می کنند .

---

[1] ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه - قم، چاپ: اول.ج1 ص28 .

[2] راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن - بیروت، چاپ: اول ،ص87 .