عصمت در قرآن

در قرآن آیاتی وجود دارد دال بر اینکه فقط عصمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله را ثابت می کند و به عصمت انبیاء دیگر و یا اوصیاء الاهى نظر ندارند.

ما به برخی از این آیات اشاره می کنیم :

«ما ضَلَّ صاحِبُکُمْ وَما غَوى‏* وَما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‏* إِنْ هُوَ إِلّا وَحْیٌ یُوحى‏»(سوره نجم ایه 2تا 4)

صاحب شما (محمّد مصطفى صلى اللَّه علیه وآله) گمراه و در ضلالت نیست و هرگز از روى هواى نفس سخن نمى‏گوید و سخنش جز وحىِ الاهى نیست.

هر یک از این آیات به روشنی

 

عصمت در قرآن

در قرآن آیاتی وجود دارد دال بر اینکه فقط عصمت پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله را ثابت می کند و به عصمت انبیاء دیگر و یا اوصیاء الاهى نظر ندارند.

ما به برخی از این آیات اشاره می کنیم :

«ما ضَلَّ صاحِبُکُمْ وَما غَوى‏* وَما یَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‏* إِنْ هُوَ إِلّا وَحْیٌ یُوحى‏»(سوره نجم ایه 2تا 4)

صاحب شما (محمّد مصطفى صلى اللَّه علیه وآله) گمراه و در ضلالت نیست و هرگز از روى هواى نفس سخن نمى‏گوید و سخنش جز وحىِ الاهى نیست.

هر یک از این آیات به روشنی عصمت پیامبر را ثابت می کند .

خداى تعالى در آیه‏اى دیگر نسیان و فراموشى را نیز از رسول گرامى اسلام صلى اللَّه علیه وآله نفى مى‏کند و مى‏فرماید:

«سَنُقْرِئُکَ فَلا تَنْسى‏»( سوره أعلى: آیه 6)

ما (آیات قران را) بر تو قرائت مى‏کنیم، پس تو فراموش نمى‏کنى.

هم‏چنین در آیه‏اى دیگر به صورت مطلق به اطاعت از دستورات پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه وآله، امر مى‏کند و مى‏فرماید:

«وَما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا»( سوره حشر: آیه 7)

آن چه رسول خدا براى شما آورد (و امر کرد) آن را بگیرید (و اطاعت کنید) و از آن چه شما را نهى کرد، بپرهیزید.

قبلا اشاره کردیم که وقتی که وقتی خداوند به صورت مطلق امر به اطاعت می کند این اطاعت در گروه این است که آن فرد باید معصوم باشد و الا اطمینان به سخنان و اعمال او پیدا نمی شود .

در ادامه به آیاتی اشاره می کنیم که علاوه بر اینکه عصمت پیامبر را ثابت می کند عصمت اوصیاء آنها را هم ثابت می کند .

یکی از آیات که آیه تطهیر می باشد ما این ایه را به جهت اهمیت و مفصل بودن ، جدا گانه بیان خواهیم کرد .

آیه دیگر در این باره، آیه‏اى است که خداى تعالى مى‏فرماید:

«وَمِمَّنْ خَلَقْنا أُمَّةٌ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ یَعْدِلُونَ»( سوره اعراف: آیه 181.)

و از خلقى که آفریده‏ایم گروهى به حق هدایت و به حق دادگرى مى‏کنند.

این آیه بر عصمت تمام هدایت کنندگان به سوى حق دلالت مى‏کند؛ زیرا کسى که مى‏خواهد دیگران را به حق هدایت و بر اساس آن داورى کند، لزوماً باید دو خصوصیت داشته باشد. نخست این که حق را کاملًا بشناسد تا هیچ گاه در تشخیص آن از باطل به اشتباه نیفتد، و دوم این که همواره بر محور حق حرکت کند و هرگز از آن دور نگردد. روشن است که اگر کسى از حق جدا شود، صلاحیت هدایت مردم به سوى حق و دادگرى بر اساس آن را نخواهد داشت و کسى که حق را بشناسد و از آن عدول نکند به یقین معصوم است.

بنابراین امتى که خداوند آن‏ها را براى هدایت و دادگرى بر اساس حق برگزیده است، معصوم هستند و مى‏دانیم که تنها پیامبران و اوصیاء ایشان شأنیت هدایت و دادگرى به حق را دارند. در نتیجه این آیه یقیناً بر عصمت پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه وآله و اوصیاء حضرتش علیهم السلام دلالت دارد و بلکه از یک نگاه به عصمت همه انبیاء الاهى و اوصیاء ایشان نیز دلالت مى‏کند که به جهت پرهیز از طولانى شدن بحث از پرداختن به این موضوع صرف نظر مى‏کنیم.

آیه دیگرى که عصمت پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه وآله و امامان اهل بیت علیهم السلام را بیان مى‏کند آیه یکصد و سوم سوره آل عمران است. خداى تعالى  مى‏فرماید:

«وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّه جَمیعًا وَلا تَفَرَّقُوا»( سوره آل عمران: آیه 103)

و همگى به حبل خداوند تمسک کنید و از گرد آن متفرق نشوید.

در این آیه خداوند به صورت مطلق دستور داده است که به اعتصام بر حبل خداوند امر شده اند و امر مطلق به اعتصام به کسانى که مرتکب خطا و عصیان شوند محال است. پس آیه فوق بى‏شک بر عصمت حبل اللَّه دلالت دارد و چون در سنّت رسول اکرم صلى اللَّه علیه وآله- که تنها مفسر و تبیین کننده کتاب است- اوصیاء پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه وآله به عنوان مصداق حبل اللَّه معرفى شده‏اند، پس این آیه بر عصمت پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه وآله و اوصیاء ایشان اشاره دارد.

آیه دیگر، آیه شریفه انذار است. خداوند در این آیه مى‏فرماید:

«إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ» (سوره رعد: آیه 7)

همانا تو فقط ترساننده‏اى و هر قومى را هدایت‏گرى است.

این آیه نیز بر عصمت پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه وآله و امیرالمؤمنین علیه السلام دلالت دارد، زیرا انذار و هدایت دیگران بدون برخوردارى از عصمت ناممکن است (قبلا به این اشاره کرده ایم ). پس آن کس که وظیفه انذار و هدایت قومى را بر عهده دارد باید معصوم باشد. روشن است که خطاب خداوند در این آیه به پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه وآله است و خداوند پیامبر خویش را منذر مى‏خواند و بر اساس سنّت صحیح و صریح نبوى، «هاد» در این آیه را حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام قصد کرده است. در نتیجه آیه فوق نیز به عصمت پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه وآله و وصىّ ایشان نظر دارد.

خداى تعالى در آیه‏اى دیگر مى‏فرماید:

«بَلْ عِبادٌ مُکْرَمُونَ* لایَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ یَعْمَلُونَ»( سوره انبیاء: آیه 26- 27)

بلکه آنان بندگان تکریم شده و مقرب خدایند که هرگز در سخن گفتن از او پیشى نمى‏گیرند و بر اساس امر خداوند عمل مى‏کنند.

پُرواضح است که این فقط معصوم است که هرگز در سخن گفتن بر خدا پیشى نمى‏گیرد و همواره بر اساس امر و فرمان خداوند عمل مى‏کند، و از آن جا که در سنّت نبوى، پیامبر و اهل بیت او علیهم السلام مصداق «عباد مکرمون» معرفى شده‏اند، لذا این آیه شریفه نیز بى‏شک به عصمت پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه وآله و اوصیاء حضرتش دلالت دارد.

آیه مبارکه زیر نیز بر عصمت پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه وآله و ائمه اطهار علیهم السلام دلالت دارد. خداوند سبحان مى‏فرماید:

«مَنْ یُشاقِقِ الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُ الْهُدى‏ وَیَتَّبِعْ غَیْرَ سَبیلِ الْمُؤْمِنینَ نُوَلِّهِ ما تَوَلَّى وَنُصْلِهِ جَهَنَّمَ وَساءَتْ مَصیرًا»( سوره نساء: آیه 115)

هر که با رسول خدا به مخالفت برخیزد، پس از آن که راه هدایت بر او آشکار گردید و راهى غیر از راه مؤمنان در پیش گیرد، وى را به همان راه ضلالتى که برگزیده واگذاریم و او را به جهنم افکنیم که بد منزلگاهى است.

تا به اینجا عصمت پیامبر اکرم و جانشینان آن حضرت را طبق آیات قرآن ثابت کردیم .