حدیث سفینه 2

  بحث در مورد عصمت ائمه اطهار علیهم السلام بود و به حدیث سفینه رسیدیم و روایت را در جلسه و بحث قبلی بیان کردیم حال به ادامه این بحث می پردازیم .

هفت نفر از صحابه پیامبر اکرم ص این روایت را نقل کرده اند . که امیر المومنین علیه السلام و عبد الله بن عباس و انس بن مالک از این افراد می باشند .

این روایت در کتب مهم اهل سنت از جمله کتب اما شافعی ، ابن حجر ، عسقلانی و احمد بن حنبل و غیره امده است .

پیامبر اکرم ص در این حدیث ... 

 بحث در مورد عصمت ائمه اطهار علیهم السلام بود و به حدیث سفینه رسیدیم و روایت را در جلسه و بحث قبلی بیان کردیم حال به ادامه این بحث می پردازیم .

هفت نفر از صحابه پیامبر اکرم ص این روایت را نقل کرده اند . که امیر المومنین علیه السلام و عبد الله بن عباس و انس بن مالک از این افراد می باشند .

این روایت در کتب مهم اهل سنت از جمله کتب اما شافعی ، ابن حجر ، عسقلانی و احمد بن حنبل و غیره امده است .

پیامبر اکرم ص در این حدیث اهل بیت علیهم السلام را به کشتی نوح تشبیه فرمودند . سوال این است که مگر در کشتی نوح چه خصوصیاتی وجود دارد .

حضرت نوح علی نبینا و اله و علیه السلام با مشکلات بسیاری در تبلیغ مواجه شد و وقتی اتمام حجت بر مردم شد خداوند دستور درست کردن کشتی را داد تا وقتی عذاب بر قوم نوح آمد مومنان از این عذاب در امان باشند .

خداوند هم می فرماید :

«وَاصْنَعِ الْفُلْکَ بِأَعْیُنِنا وَوَحْیِنا وَلا تُخاطِبْنی فِی الَّذینَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ»( سوره هود: آیه 37)

تحت توجه و به وحى ما کشتى بساز و درباره ستم‏کاران که غرق خواهند شد سخن نگو. نوح نیز به ساختن کشتى مشغول شد.

پس از ساختن کشتى، آن گاه که اراده خداوند بر هلاک کافران تعلق گرفت به نوح فرمود:

«قُلْنَا احْمِلْ فیها مِنْ کُلٍّ زَوْجَیْنِ اثْنَیْنِ وَأَهْلَکَ إِلّا مَنْ سَبَقَ عَلَیْهِ الْقَوْلُ وَمَنْ آمَنَ وَما آمَنَ مَعَهُ إِلّا قَلیلٌ* وَقالَ ارْکَبُوا فیها بِسْمِ اللَّه مَجْراها وَمُرْساها إِنَّ رَبّی‏ الَغَفُورٌ رَحیمٌ»( سوره هود: آیه40 . 41)

به نوح گفتیم: از هر جفتى از حیوانات دو تا (یکى نر و دیگرى ماده) و نیز خانواده‏ات و آنان را که ایمان آورده‏اند در کشتى سوار کن، مگر کسى که پیش‏تر فرمان غرق شدن را بر او لازم کرده‏ایم و جز اندکى همراه او ایمان نیاوردند و نوح گفت: به کشتى سوار شوید تا با نام خدا روان شود و به ساحل نجات رسد که همانا پروردگار من آمرزنده و صاحب رحمت است.

وقتى مؤمنان سوار کشتى شدند و آب همه جا را فرا گرفت و کشتى در امواج سهمگین آن در تلاطم بود، نوح از سر دلسوزى به فرزندش گفت: به کشتى سوار شو و از کافران مباش. اما وى در پاسخ پدر گفت: به جاى سوار شدن بر کشتى به کوه پناه مى‏برم تا از هلاکت نجاتم دهد. آن گاه حضرت نوح فرمود:

«لا عاصِمَ الْیَوْمَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِلّا مَنْ رَحِمَ وَحالَ بَیْنَهُمَا الْمَوْجُ فَکانَ مِنَ الْمُغْرَقینَ» (سوره هود: آیه 43)

امروز هیچ نگهدارنده‏اى در برابر امر خداوند نیست، مگر بر آن کس که رحم کند. در همین حال موج میان نوح و فرزندش جدایى افکند و پسر او از غرق شوندگان بود.

خداى تعالى در ادامه مى‏فرماید:

«وَنادى‏ نُوحٌ رَبَّهُ فَقالَ رَبِّ إِنَّ ابْنی مِنْ أَهْلی وَإِنَّ وَعْدَکَ الْحَقُّ وَأَنْتَ أَحْکَمُ الْحاکِمینَ* قالَ یا نُوحُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صالِحٍ» (سوره هود: آیه 45و46)

و نوح به درگاه پروردگارش عرضه داشت که: پسرم از اهل من است و وعده تو حق است و تو قادرترین حاکمى. خداوند فرمود: اى نوح، پسرت از اهل تو نیست؛ همانا او داراى عملى ناشایسته است.

نکات پیرامون این داستان :

1.       ساخت کشتی به دستور خداوند بوده است همان خداوند هم اهل بیت را انتخاب کرده است 

2.       حضرت نوح فقط همراهان خود را سوار بر کشتی کرد ، رسول اکرم هم با کسانی همراه است که با اهل بیت باشند .

3.       هر که ایمان داشت سوار کشتی نوح شد نه اقوام او هر کس با ایمان به اهل بیت باشد همراه رسول اکر م ص خواهد بود .

4.       راه نجات منحصر در سوار شدن کشتی نوح بود و راه نجات زمان پیامبر و بعد از آن فقط تمسک و تبعیت از اهل بیت می باشد .

5.        کشتى نوح با نام خدا در جریان بود و کشتى نشستگان را با هدایت الاهى به ساحل نجات رساند. اهل بیت پیامبر علیه وعلیهم السلام نیز لحظه به لحظه، با توجه و هدایت الاهى پیروان خویش را به رستگارى و نجات رهنمون مى‏شوند و آن که تحت توجه و هدایت دائمى پروردگار باشد، قطعاً معصوم است و این همان اهمیت جایگاه عصمت است که براى نجات و هدایت دیگران ضرورى است.

علمای اهل سنت نیز به این روایت توجه کرده اند از باب نمونه میتوان به طیّبى صاحب الکاشف اشاره نمود . او در شرح حدیث سفینه مى‏نویسد:

«گرفتن درِ کعبه توسط ابوذر که راوى حدیث است، تأکیدى بر اثبات حدیث است و حضور علنى او در خانه خدا و در برابر مردم، نشان‏گر اهمیّت دادن ابوذر به روایت خویش است تا این که مردم به آن حدیث گرایش پیدا کرده و به آن روى آوردند. طیّبى در ادامه مى‏گوید:

وفی روایة اخرى له یقول: «من عرفنی قد عرفنی ومن أنکرنی فأنا أبوذر، سمعت النبی صلّى اللَّه علیه وآله یقول: «ألا إنّ مثل أهل بیتی» أراد بقوله «فأنا أبوذر» ... ما أظلّت الخضراء ولا أقلّت الغبراء أصدق من أبی ذر؛

شبّه الدنیا وما فیها من الکفر والضلالات والبدع والأهواء الزائغة ببحر لجیّ‏ [یغشاه موج‏] من فوقه موج من فوقه سحاب ظلمات بعضها فوق بعض وقد أحاط بأکنافه‏ [الأرض‏] وأطرافه الأرض کلّها ولیس منه خلاص ولا مناص إلّاتلک السفینة (شرح الطیبی على مشکاة المصابیح: 11/ 316/ ش 6183)

و در روایتى دیگر ابوذر گفت: هر کس مرا مى‏شناسد که مى‏شناسد و هر آن که.

رسول خدا دنیا و آن چه در دنیا از کفر، گمراهى‏ها، بدعت‏ها و هواهاى نفسانى وجود دارد را به دریایى متلاطم که امواج یک به یک بر روى یکدیگر در جوش و خروش‏ هستند و بر بالاى این امواج، تاریکى ابرهایى که بر روى همدیگر انباشته شده‏اند و دور و نزدیک زمین را فرا گرفته است، تشبیه کردند و تنها راه رهایى را وابسته به آن سفینه دانسته‏اند.

البته ناگفته نباشد که برخی از علمای اهل سنت نیز اشکالاتی بر این روایت وارد کرده اند که از جمله می توان فخر رازی را نام برد .

فخر رازى مى‏گوید:

سمعت بعض المذکرین قال: إنه صلّى اللَّه علیه وآله قال: «مثل أهل بیتی کمثل سفینة نوح. من رکب فیها نجا» وقال صلّى اللَّه علیه وآله: «أصحابی کالنجوم‏ بأیهم اقتدیتم اهتدیتم»( تفسیر الرازی: 27/ 167)

شنیدم یکى از وعّاظ مى‏گفت: رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله فرمود: مَثَلِ اهل بیت من مانند کشتى نوح است. هر کس بر آن وارد شود نجات مى‏یابد. [هم‏چنین‏] پیامبر صلى اللَّه علیه وآله فرمود: اصحاب من به مانند ستارگان هستند که به هر کدام اقتدا کنید هدایت یافته‏اید.

فخر رازى در ادامه مى‏افزاید:

ونحن الآن فی بحر التکلیف وتضربنا أمواج الشبهات والشهوات وراکب البحر یحتاج إلى أمرین أحدهما: السفینة الخالیة عن العیوب والثقب، والثانی: الکواکب الظاهرة الطالعة النیرة، فإذا رکب تلک السفینة ووقع نظره على تلک الکواکب الظاهرة کان رجاء السلامة غالباً، فکذلک رکب أ صحابنا أهل السنة سفینة حبّ آل محمّد ووضعوا أبصارهم على نجوم الصحابة فرجوا من اللَّه تعالى أن یفوزوا بالسلامة والسعادة فی الدنیا والآخرة ( تفسیر الرازی: 27/ 167)

در حال حاضر، ما در دریاى تکلیف قرار گرفته‏ایم و امواج شبهات و شهوات بر ما مى‏تازد و کسى که ره‏پیماى دریاست محتاج دو امر است: نخست کشتى سالم، دوم ستارگان درخشنده تا با سوار شدن بر کشتى و نگاه به آن ستارگان به سلامت از این دریا بگذرد، همان طورى که اهل سنّت سوار بر کشتى محبّت آل محمّد شده‏اند و چشم خود را به ستارگان، یعنى صحابه دوخته‏اند و امیدوارند که خداوند آن‏ها را رستگارى و سعادت دنیا و آخرت نائل گرداند.

عجیب است که فخر رازى مطلبى به این بااهمیّتى را به گفتار وعاظ منبر مستند مى‏کند! و در ادامه برای کاستن از اهمیت حدیث سفینه ، حدیث جعلی اصحابی کالنجوم را مطرح می کند . سوال می پرسیم که اگر در روز سوار کشتی شدی چگونه راه خود را پیدا می کنی ؟

بنابراین اهل بیت علیهم السلام تنها راه نجات می باشد .