آیه ولایت

  آیه ولایت

یکی از آیاتی که دلالت بر امامت بلا فصل علی بن ابی طالب دارد آیه ولایت می باشد .

خداى تعالى در سوره مائده‏ مى‏فرماید:

«إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّه وَرَسُولُهُ وَالَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَهُمْ راکِعُونَ»( سوره مائده: آیه 55)

به راستى که تنها صاحب اختیار شما خدا، رسولش و مؤمنینى هستند که ایمان آورده، نماز را برپا مى‏دارند و در حالى که در رکوعند زکات مى‏دهند.

ما چون بحث ما با اهل سنت است بنابراین روایتی از کتب اهل سنت بر ادعای خود ذکر می کنیم .

طبرى در تفسیر خود مى‏نویسد:...

 آیه ولایت

یکی از آیاتی که دلالت بر امامت بلا فصل علی بن ابی طالب دارد آیه ولایت می باشد .

خداى تعالى در سوره مائده‏ مى‏فرماید:

«إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّه وَرَسُولُهُ وَالَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَهُمْ راکِعُونَ»( سوره مائده: آیه 55)

به راستى که تنها صاحب اختیار شما خدا، رسولش و مؤمنینى هستند که ایمان آورده، نماز را برپا مى‏دارند و در حالى که در رکوعند زکات مى‏دهند.

ما چون بحث ما با اهل سنت است بنابراین روایتی از کتب اهل سنت بر ادعای خود ذکر می کنیم .

طبرى در تفسیر خود مى‏نویسد:

أما قوله: «وَالَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَهُمْ راکِعُونَ» فإن أهل التأویل إختلفوا فی المعنیّ به، فقال بعضهم: عنی به علی بن أبی طالب. وقال بعضهم: عنی به جمیع المؤمنین. ذکر من قال ذلک: حدّثنا محمّد بن الحسین، قال: ثنا أحمد بن المفضل، قال: ثنا أسباط، عن السدی، قال: ثم أخبرهم بمن یتولاهم، فقال: «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّه وَرَسُولُهُ وَالَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَهُمْ راکِعُونَ» هؤلاء جمیع المؤمنین، ولکن علی بن أبی طالب مرّ به سائل وهو راکع فی المسجد، فأعطاه خاتمه (تفسیر الطبری: 6/ 389.)

امّا آیه: «و مؤمنانى که نماز را به پا مى‏دارند و در حال رکوع زکات مى‏دهند» پس اهل تأویل و مفسّرین درباره معناى مراد از آن- یعنى «والذین آمنوا»- اختلاف کرده‏اند. برخى گفته‏اند معناى مراد از آن على بن ابى طالب علیه السلام است و برخى گفته‏اند: مراد همه مؤمنانند. کسى که چنین نظرى دارد، گفته است که: محمّد بن حسین گفت: احمد بن مفضل، از اسباط، از سدى حدیث کردند که گفت: سپس به مردم درباره آن کس که باید سرپرست آنان باشد خبر داد و فرمود: «همانا سرپرست شما خدا و رسولش و مؤمنانى هستند که نماز را به پا مى‏دارند و در حال رکوع صدقه مى‏دهند» و این‏ها همه مؤمنان هستند ولیکن سائل از کنار على بن ابى طالب علیه السلام گذشت، در حالى که ایشان در مسجد و در حال رکوع بودند، انگشتر خود را به او عطا کردند.

ابن کثیر در تفسیر خود اینگونه می گوید :

 وقال أسباط، عن السُّدِّی: نزلت هذه الآیة فی جمیع المؤمنین، ولکن علی بن أبی طالب مرّ به سائل وهو راکع فی المسجد فأعطاه خاتمه (تفسیر ابن کثیر: 2/ 73- 74)

ابن ابى حاتم گفت: ربیع بن سلیمان مرادى، از ایوب بن سوید، از عتبة بن ابى حکیم نقل کرد که درباره آیه «انّما ولیکم اللَّه ورسوله ...» گفت: آنان مؤمنان و على بن أبى طالب علیه السلام هستند.

آری اهل سنت با توجه به اینکه این آیه را درمرحله اول برای تمام مسلمین می دانند ولی اعتراف کرده اند که این آیه در شأن امیر المومنین علی علیه السلام نازل شده است .

حال به سراغ کلمات علمای امامیه رفته و نظر آنها را در کیفیت استدلال به این آیه جویا می شویم .

مرحوم سیّد مرتضى در کتاب شافى فى الإمامة ، (این کتاب شریف، ردّى بر کتاب المغنی فی الإمامة، تألیف قاضى عبدالجبار معتزلى استرآبادى است. کتاب‏الشافی فی الإمامة توسط مرحوم شیخ طوسى خلاصه شده و نام تلخیص الشافی بر آن نهاده شده است) با استناد به این آیه ولایت، آن را در زمره نصوص بر امامت امیر مؤمنان علیه السلام شمرده، مى‏نویسد:

قد دلّلنا على ثبوت النصّ على أمیر المؤمنین علیه السلام بأخبار مجمع على صحّتها متّفق علیها، وإن کان الإختلاف واقعا فی تأویلها، وبیّنا أنّها تفید النصّ علیه علیه السلام‏بغیر إحتمال ولا إشکال کقوله صلّى اللَّه علیه وآله: «أنت منّی بمنزلة هارون من موسى»، و «من کنت مولاه فعلی مولاه»، إلى غیر ذلک ممّا دللنا على أنّ القرآن یشهد به کقوله تعالى: «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّه وَرَسُولُهُ وَالَّذینَ آمَنُوا» (الشافی فی الإمامة: 3/ 99)

پیامبر خدا بر ثبوت نصّ بر امامت امیر مؤمنان علیه السلام به وسیله اخبارى که همه بر صحت آن اجماع دارند و درباره آن متفقند ما را راهنمایى نمود. اگر چه در تأویل این روایات اختلاف شده است، اما از این اخبار مى‏توان بدون احتمال خلاف و اشکال، نصّ بر امامت ایشان استفاده نمود، مانند فرمایش رسول خدا صلى اللَّه علیه وآله که‏ فرمود: «جایگاه تو نزد من همانند جایگاه هارون نزد موسى است»، و «هر که من صاحب اختیار اویم پس على صاحب اختیار اوست» و روایات دیگرى که ما را دلالت مى‏کند بر شهادت قرآن به نص امیر مؤمنان علیه السلام، مانند قول خداى تعالى که مى‏فرماید: «همانا صاحب اختیار شما خدا و رسولش و مؤمنانى هستند که ...».

با توجه به اینکه «انما » در این آیه نشانه حصر است و ولایت را حصر در این اشخاص می کند و با توجه به اینکه «ولی »به معنای سرپرست می باشد و همچنین با توجه به اینکه تمام علمای شیعه و اهل سنت نزول این آیه را در شأن امیر المومنین علی علیه السلام می دانند ، نتیجه این می باشد که ولی و سرپرست شما  تنها خدا و رسول خدا و امیر المومنین علی علیه السلام می باشد .